آمايش سرزميني و نقش فراملي تبريز و آذربايجان

 احمد علیرضا بیگی، استاندار سابق آذربایجان شرقی طی یادداشت ارسالی، با ذکر رویکردهای فراملی در توسعه تبریز، دیدگاههای خود را در زمینه تجمیع و بکارگیری ظرفیت های بین المللی تبریز بیان کرد. متن یادداشت به شرح ذیل می باشد:

رویکردهای فراملی در توسعه تبریز

تبریز از دیرباز کانون تحولات علمی، سیاسی و مرکز تعاملات اقتصادی بوده است. قرار گرفتن در محور اقتصادی جاده ابریشم و ایفای نقش اقتصادی موثر در مراودات اروپا با آسیای میانه و شرق دور، تعاملات علمی، فرهنگی و سیاسی با سایر ملل، این شهر را به دروازه اروپا و گذار تجدد گرایی و مدرنیته در تاریخ معاصر تبدیل کرده است.

تشکیل اولین حکومت شیعی در تبریز، نقش دارالسلطنه و استقرار ولایت عهدی در ادوار بعد از آن، پیشگامی در اقدامات تاسیس شده در حوزه های علوم،معارف، دانش و فن آوری های نوین از جمله مدارس جدید، چاپخانه و نشر روزنامه و عکاس و سینما، پایه ریزی صنایع مختلف، وجود کنسولگری های کشورهای اروپایی در تبریز و نقش بی بدیل بازار تاریخی تبریز در مراودات اقتصادی کشور،نقش روحانیت و دانشمندان آن در تحولات سیاسی و شکل گیری حرکت های مدنی و مشروطه خواهی و مبارزات علما، روشنفکران و مردم آگاه و متدین تبریز با استبداد و استکبار در صیانت از استقلال کشور بویژه نقش برجسته تبریز و آذربایجان در مبارزات پیش از انقلاب و بعد از پیروزی آن و حماسه های بی بدیل رزمندگان لشگر عاشورا و حمزه در دفاع مقدس همه و همه حکایت از نقش ملی،منطقه ای و بین المللی تبریز دارد.

متن کامل مقاله را در ادامه مطلب مطالعه نمایید...

تاکید اسناد مهم برنامه ریزی های ملی بر این نقش همانند ضوابط ملی آمایش سرزمینی و پایه ی قوانین برنامه توسعه کشور، موید این وظیفه و نقش استان آذربایجان و شهر تبریز در روند توسعه کشور می باشد.

نگاه کارشناسی به این نقش بعد ها در قالب برگزاری اجلاسیه های بین المللی متعددی همچون نشست همکاری های مشترک ایران و روسیه با شرکت مقامات سیاسی، اقتصادی استانهای سن پطرز بورگ، آستاراخان، جوانش و جمهوری های خودمختار چپش، داغستان، تاتارستان به نمایندگی از فدراسیون روسیه و استانهای اصفهان،خوزستان،خراسان رضوی، قزوین، گیلان . مازندران، یزد و آذربایجان شرقی به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران در بیست و ششم تیر ماه سال نود و یک و برگزاری سومین اجلاس عالی بازرگانان جاده ابریشم با حضور 25 کشور از جمله ترکیه آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، روسیه، اکراین، بلاروس، چین، کره جنوبی، آلمان، اتریش، ایتالیا، هندوستان، پاکستان، افغانستان، تاجیکستان و.. در تبریز و در سوم تیرماه سال 91 و همایش بین المللی تبریز، نخست پایتخت شیعی جهان اسلام و رونمایی از سند و ثبت تاریخی آن در آبانماه 88 و برگزاری سمینارها و همایش های تخصصی بین المللی متعدد سرمایه گذاری در داخل و خارج از کشور با محوریت تبریز نیز موید این مسئله می باشد.

در این زمینه، تهیه سند چشم انداز توسعه استان و برنامه ریزی کلان در امور زیربنایی ارتباطات و تامین زیرساختهای توسعه با چنین نگرشی صورت گرفته است.

توسعه شبکه جاده ای، پایانه های ارتباطی، ارتقای نقش کارکردی فرودگاه بین المللی تبریز و توسعه خطوط هوایی و پروازهای منطقه ای و بین المللی آن، و توجه به شبکه های تولید و انتقال انرژی و مدیریت منابع آب با چنین رویکردی انجام گرفته است.

آمایش سرزمینی و نقش فراملی تبریز و آذربایجان

اگر بپذیریم که تاریخ توسعه ایران به مفهوم علمی و امروزین آن از دیرینه ای قریب به یک قرن برخوردار می باشد، تبریز به عنوان یکی از شهرهای موثر ایران، در شکل گیری و بالندگی تجدد و توسعه و در برنامه ریزی منطقه ای کشور دیده شده است. مواد 11 و 14 ضوابط ملی آمایش سرزمینی مصوب چهارم آذرماه سال هشتاد و سه بویژه ماده 2 این مصوبه، به نقش فراملی تبریز و چند شهر دیگر در روند توسعه کشور تاکید می ورزد.

آمایش سرزمینی، برنامه ای برای ساماندهی فعالیت های انسان در فضای جغرافیایی مورد نظر است که رویکردهای کلان توسعه کالبدی و امور زیربنایی و صنعتی را تعیین می کند. ضوابط ملی آمایش سرزمینی براساس مطالعات پایه ی آمایش و سیاست های کلان اقتصادی و توسعه کشور با اتکا به توان های محیطی، زمینه های فرهنگی و پیشینه صنعت و زیرساختهای اقتصادی و موقعیت جغرافیایی و همجواری با سایر کشورها و ویژگی های اقلیمی و جمعیتی هریک از استانها، کارکرد های ویژه ای را برای ایفای نقش در برنامه ی راهبردی ملی برای آنها تعریف می کند.

بر این اساس و برپایه ی دو برنامه توسعه کالبدی و آمایش سرزمینی، کلیه برنامه ریزی های توسعه، توزیع، جمعیت، فعالیت و سرمایه در کشور پی ریزی می گردد.

مجاورت آذربایجان شرقی و تبریز در شمال با کشورهای قفقاز و آسیای میانه مزیت ایفای نقش کریدور شمال،جنوب و قرار گرفتن در همسایگی ترکیه و دروازه ارتباطات اروپا با هند و آسیای دور، نقش راهبردی مهمی برای تبریز و کریدور غرب،شرق و جاده ابریشم ایجاد کرده است. رسیدن به اهداف سند چشم انداز توسعه کشور و تحقق اهداف سند توسعه استانی و ایفای این نقش ملی و فراملی تکالیف متعددی را برای دولت و مدیران و برنامه ریزان و مردم و نمایندگان آن در پیگیری تحقق این نقش به فراخور وظایف ملی و شان آذربایجان و تبریز را الزامی می کند.

لذا حضور در مراکز عالی تصمیم گیری، تعریف جایگاه شایسته ی تبریز در برنامه های توسعه کشور، تدوین برنامه های اجرایی در خور و در مقیاس مدیریت استانی، همراهی و همدلی مسئولین، مردم و نمایندگان در برنامه ریزی،مشارکت، اجرا و نظارت بر این برنامه ها امری لازم و ضروری است.

استان آذربایجان شرقی و تبریز از وظائف بالایی برای توسعه کالبدی،جمعیت پذیری و توزیع بهینه ی جمعیت در فضای جغرافیایی و جلوگیری از مهاجرت دارد. همچنانکه در بخش معادن، غالب ظرفیت های استان ناشاخته مانده و به اکتشاف و بهره برداری نرسیده است. همچنین در زمینه ی بازرگانی،ترانزیت کالا و انتقال انرژی، تبریز از ظرفیت های موثر بسیاری برخوردار است که می بایست مورد توجه قرار گیرد.

تحول در حوزه کشاورزی و مدرن کردن روش های آبیاری،کشت و برداشت، مدریت مراکز کشت و صنعت،توجه به ظرفیت های بالای گردشگری،تاریخی، فرهنگی،طبیعی و درمانی و برنامه ریزی برای توسعه آن، توجه به ظرفیت های گمرکی و صادرات مواد غذایی،صنایع تبدیلی، صنایع زیر بخش،صنایع پتروشیمی و صنایع پیشرفته و نوسازی صنایع بزرگ و توجه به صادرات صنایع دستی، همه و همه حوزه های اقتصادی مهمی هستند که می تواند جغراقیای تاثیر ایران را تا مرزهای اروپا و آسیای و چین توسعه دهند.

* آناج