یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی و مرکز آن شهر ورزقان است.

این شهرستان از دو بخش مرکزی و بخش خاروانا تشکیل شده است.

 جمعیت این شهرستان در سرشماری سال ۱۳۸۵ - ۴۸٫۱۱۲ برآورد شده‌است که ۴٫۰۸۸ نفر از آن یعنی ۵/۸ درصد در مرکز شهرستان ساکن اند.

این شهرستان از سمت شرق به شهرستان اهر، از سمت غرب به شهرستان‌های مرند و شبستر . از سمت شمال به شهرستان‌های کلیبر و جلفا و از سمت جنوب به شهرستان تبریز محدود شده‌است. این شهرستان سابقاً یکی از بخش‌های شهرستان اهر بوده‌است.

نام دیگر شهرستان ورزقان ارسباران است و این نام به دلیل واقع شدن بسیاری از جنگل‌های ناحیهٔ سرسبز ارسباران در این شهرستان است.

امروزه قسمتی از قدیمی ترین منطقه قره داغ که به دیزمار ارسباران موسوم است تحت عنوان دیزمار مرکزی "(بخش خاروانا)" تابع این شهرستان می‌باشد.

این شهرستان که به علت بخش بودن زیاد مورد توجه قرار نمی گرفت و در محرومیت به سر می برد.

پس از جدا کردن بخش مواضع خان (خواجه) از ورزقان و الحاق آن به شهرستان هریس، بخش دیزمار شرقی (مردانقم) از خاروانا و الحاق آن به شهرستان خداآفرین، دیزمار غربی (سیه رود) از خاروانا و الحاق آن به شهرستان جلفا و ... بموجب جلسه مورخ 1380.7.1 هیأت وزيران و بنا به پيشنهاد شماره 1.4.90074 مورخ 1379.12.23 وزارت کشور و به استناد ماده (13) قانون تعاريف وضوابط تقسيمات كشوري ـ مصوب 1362 ـ اصلاحات تقسيماتی زير را در استان آذربايجان شرقی تصويب نمود: بخش‌های ورزقان و خاروانا از شهرستان اهر منتزع و به شهرستان تبديل و به عنوان "شهرستان ارسباران" شناخته شود.

بقیه متن را در ادامه مطلب مطالعه نمایید ...

نقشه شهرستان ورزقان

(برای مشاهده نقشه در ابعاد بزرگتر روی آن کلیک کنید)

مركزيت شهرستان ارسباران درشهر ورزقان خواهد بود اين شهرستان شامل بخشهاي زير می‌باشد: الف: بخش مركزی به مركزيت شهر ورزقان مشتمل بر دهستانهای: 1ـ ازومدل شمالی 2ـ ازومدل جنوبی 3ـ بكرآباد 4ـ سينا. ب: بخش خاروانا به مركزيت شهر خاروانا مشتمل بر دهستانهای: 1ـ ارزيل 2ـ جوشبن 3ـ ديزمار مركزی. در سال ۱۳۸۰ با پیگیری های شبانه روزی مسئولین وقت، به شهرستان ارتقا یافت و در تاریخ ۱۱/۱۰/۱۳۸۰ مراسم افتتاح با حضور استاندار وقت و سایر مسئولین استانی و محلی برگزار گردید.

در این مراسم مردم شریف و انتظار کشیده منطقه ورزقان به شادمانیها پرداختند و گوسفند و گاو قربانی کرده و نماز شکر به جای آوردند از آن تاریخ چهره سیاسی و اقتصادی شهرستان تغییر یافت ادارات و نهادها مستقل گردیدند و آرزوی دیرینه مردم دیار ستارخان، علامه جعفری، آیت‌الله علیاری و چندین رجال خوشنام این سامان برآورده گردید. لازم به یادآوری است که این بخش با منطقه کرج به بخش تبدیل شده و به علل کم توجهی رژیم گذشته در محرومیت مانده بود. شهرستان ورزقان منطقه معدن خیز بوده و انواع عناصر قیمتی و با ارزش در این دیار یافت شده و کشف خواهد گردید و از نظر سوق‌الجیشی و اقتصادی مهمترین و غنی ترین منطقه کشور محسوب می شود.

جمعیت

براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسكن در سال 1390، جمعیت شهرستان ورزقان در حدود 45708 نفر (1.2 درصد جمعیت استان) و جمعیت مرکز این شهرستان 5385 نفر برآورد شده است. جمعیت شهری این شهرستان 6758 نفر و جمعیت روستایی آن 38950 نفر و تعداد خانوار آن 12244 خانوار است.

اقلیم و آب و هوا

آب و هواي ورزقان در تابستان معتدل تا گرم و در زمستان سرد و يخبندان و پربرف است. به طور کلي ورزقان منطقه‌اي کوهستاني است و اطراف آن را کوه‌هاي آق‌داغ، مشکعنبر، کامتال، جوشون، جله‌داغ، ايري‌داغ، کيامکي، خاروانا و پيرسقا فرا گرفته‌اند. همين امر سبب شده تا كشاورزي و دامداري در اين شهرستان رونق بيشتري داشته باشد، به گونه‌اي كه همه ساله ورزقان در فصل تابستان شاهد حضور دام‌هاي عشاير قره‌داغ است.

وضعیت اقتصادی

با توجه به وجود رودخانه‌های دایمی و فصلی متعدد، تولیدات متنوع زراعی از جمله تولید حبوبات و گندم، تولید حدود 10 درصد میوه‌های نیمه گرمسیری استان (انار و انجیر)، پتانسیل مناسب جهت دامپروری و آبزی‌پروری و زنبورداری، جنگل‌های ارسباران با فلور غنی و ذخیره ژنتیكی بالا، وجود دومین معدن بزرگ مس كشور، وجود 40 كانسار و 19 اندیس، استخراج 35 درصد مرمریت استان، اختصاص 78 درصد كل سرمایه‌گذاری در معادن استان به معادن شهرستان، اولویت سرمایه‌گذاری در شهرستان ورزقان را در بخش‌های گردشگری،توسعه معادن و فعالیت‌های وابسته به آن و توسعه كشاورزی قرار داده است. اين شهرستان با قرار گرفتن بر روی کمربند آلپ ـ هیمالیا دارای اندیس‌های متعدد مس و عناصر فلزی دیگر نظیر سرب، روی و آهن می‌باشد. کانسار مس سونگون كه در شمال ورزقان قرار گرفته است، بزرگترین اندیس مس در شمال‌غرب ایران و یکی از بزرگترین کانسارهای مس دنیا بوده و قابل مقایسه با معادن بزرگ دنیا مانند بینگهام در آمریکا و چوکی‌کوماتا در شیلی است. فاصله این معدن از تبریز ۱۳۰ کیلومتر و از ورزقان ۲۵ کیلومتر بوده و در مجاورت روستای سونگون واقع است. معدن مس سونگون در یک منطقه کوهستانی با متوسط ارتفاع ۲۰۰۰ متر بالای سطح دریا واقع شده است. کانی‌سازی اصلی کانسار شامل کانی‌های مس و مولیبدن بوده و ذخیره احتمالی آن حدود ۴۷۰ میلیون تن و ذخیره ممکن حدود ۶۰۰ میلیون تن برای کانسار تخمین زده شده که در مجموع کل ذخایر قطعی، احتمالی و ممکن در محدوده کانسار سونگون حدود 7.1 میلیارد تن سنگ مس با عیار 62 گرم بر تن است و بدین ترتیب معدن مس سونگون دارای ذخیره احتمالی و قطعی بالایی نسبت به معدن مس سرچشمه کرمان است. مجتمع مس سونگون به تنهايي ۳ درصد ذخاير مس جهان را در اختيار دارد. در سال‌های اخیر با توسعه صنایع تبدیلی مس در منطقه ظرفیت بسیار بالایی از جهت صنعتی برای منطقه ورزقان فراهم شده است.

* اخبار مرتبط با شهرستان ورزقان